بهترین مجموعه اصطلاحات کوچه بازاری مردم ایران قسمت 339

چین و خم-پیچ و تاب

اشک تلخ-شراب-اشک عاشق

زیر دماغ کسی سبز شدن-ناگهان در برابر کسی حاضر شدن

استخوان‌فروش-ستایشگر آبا و اجداد

بالا غیرتا-از راه جوانمردی و گذشت
 

جیر جیرک-آدم پر سر و صدا-اهل داد و فریاد

 

پس کشیدن-به عقب کشیدن

تکه ی کسی بودن-مناسب کسی بودن

 

 

از ترس مار توی دهان اژدها رفتن(از باران به ناودان پناه آوردن)

جل و پلاس خود را پهن کردن-در جایی اقامت کردن

خود را گم کردن-خود را برتر از آن که هست دانستن-سابقه ی خود را فراموش کردن
خوردن حرف-نگا. حرف را خوردن

چشم زخم-اثر بد از نگاه یا کلام-آسیب اندک
آروغ بی‌جا زدن-نابه‌جا سخن‌گفتن-نسنجیده کاری کردن

آتشخوار(ظالم، حرام‌خوار)

آشوب شدن دل(دچار تهوع شدن)

 

خاطر خواه-عاشق-دل باخته

خیک آسمان پاره شدن-کنایه از بارش تند و سیل آسا

خورد و خوراک-خوردنی-آذوقه
تپه تپه-چیزهایی که بی نظم کنار هم انباشته باشند
راه بندان-حالت بسته بودن راه-قطع رفت و آمد

اصحاب منقل-اهل گفت‌وگو و سخن

برچسب زدن-تهمت زدن

افسار پاره کردن(سرپیچی کردن، یاغی شدن)

از پشت خنجر زدن-به نامردی به کسی آسیب رساندن یا او را از پای در آوردن

چوبه ی دار-تیری که محکوم به مرگ را از آن می آویزند
چرت کسی پاره شدن-ناگهان از خواب پریدن

تخت سینه-وسط سینه

 

دست پایین را گرفتن-کم ارزش و ناتوان فرض کردن

دُم عَلم کردن-اظهار وجود کردن-حالت تعرض به خود گرفتن

تغ تغ-صدای برخورد دو چیز به هم

چراغانی کردن-جشن گرفتن

دله بازی-رفتار آدم دله

پول خرد-پول سکه ای

اشتباه لپی-اشتباه لفظی

 

دم ِ دست-آماده-حاضر-در دسترس

چاپچی-دروغ گو-لاف زن

به کوچه ی علی چپ زدن خود-خود را به آن راه زدن-خود را به نادانی

خبرکش-سخن چین
تزریقات چی-کسی که کارش تزریق آمپول است

 

بز رو-راه باریک و پرپیچ و خم در کوه و جنگل

دست به روی کسی بلند کردن-کسی را کتک زدن
چول-بیابان

خیلی آب خوردن-گران تمام شدن-هزینه ی سنگین داشتن

ارنعوت-آدم ستبر و پرزور و بی‌انصاف

بور شدن-دماغ سوخته شدن-خجالت زده شدن

روی سر گذاشتن و حلوا حلوا کردن-نهایت احترام و حق شناسی را در حق کسی نشان دادن

 

 

اُزبَک-بی‌ریخت-ژولیده-ازخودراضی

خیابان گز کردن-ول گشتن
ریش گذاشتن-نتراشیدن ریش-ریش بلند کردن
خط هوایی-راه هوایی-مسیر هواپیما
زدگی-لک یا خرابی در میوه یا پارچه

 
آگوز(لقب ریشخندآمیز برای مرد ریزنقش و متکبر)

حرم خانه-درون خانه که زنان زندگی می کنند

 

خدانگهداری کردن-خداحافظی کردن

دور سر چرخاندن و دادن-صدقه دادن

جفت و جلا-تکاپو و تلاش-دوز و کلک

آرتیست‌بازی(انجام کارهای غیرعادی)
از دست کسی کشیدن(از کسی در زحمت و رنج بودن)
تنگاب آمدن-به جان آمدن
دستی پس، دستی پیش-سخت تهی دست-بی چیز

حرص کسی را درآوردن-کسی را خشمگین کردن

پر پر زده-ور پریده-نفرینی با آرزوی جان کندن کسی

زبیل-آشغال-زباله

زیر غربالی-دانه هایی که به مرغ و پرنده می دهند

جا در جا-فورن-جا به جا

تاب خوردن-بازی کردن با تاب-پیچ و خم برداشتن

خوشا به حال ماهی-خیلی تشنه ام

دو به هم زن-دو به هم انداز
پس افتادن-عقب افتادن اجاره و مانند آن-بهم خوردن حال کسی در نتیجه ی ترس

پت پتی-موتور سیکلت

اتیکت(برچسب، آداب و رسوم، قاعده)

تل و بل-جا به جا کردن-بالا و پایین کردن

از زورِ-از شدت-از بسیاری

زغال اخته-میوه ای از زیتون کوچک تر و ترش مزه

رو راست-پوست کنده-آشکارا-صریح-بدون ابهام

دل پَر زدن-بسیار مشتاق بودن

پا روی دم سگ گذاشتن-خشم شخص پستی را برانگیختن

دور پرواز-پرواز کننده تا فاصله های بسیار

داغ کسی را تازه کردن-کسی را به یاد مصیبتش انداختن

از کاسه درآمده-بیرون‌زده-ورقلمبیده
چه غلط ها !-چه فضولی ها !

خرج رو دست کسی گذاشتن-کسی را در خرج انداختن

رمبیدن-خراب شدن-فرو ریختن

حرص خوردن-عصبانی شدن

دسته جمعی-باهم-گروهی

زاق-چشم زاغ چشم

تر دست-ماهر-شعبده باز

بد ادا-بد اطوار-بد گوشت-کسی که در بهانه جویی افراط می کند و به انجام تشریفات علاقه دارد

پشت چیزی گذاشتن-با پشتکار دنبال چیزی رفتن-کاری را با اراده ی محکم دنبال کردن

دنبال کسی گذاشتن-در پی کسی دویدن-کسی را تعقیب کردن

افسار پاره کردن-سرپیچی کردن-یاغی شدن

چرب دست-ماهر-زبر دست

در و تخته-دو دوست خوب-زن و شوهر جور

بی مناسبت-نابجا-نامربوط

خوش لعاب-زود جوش-خوش مشرب

 
دست و پا توی هم رفتن-بی پول شدن-گرفتاری مالی پیدا کردن

 
انگشت عسلی به‌دیوار کشیدن(هنگامه بر پا کردن، مردم را متوجه‌ی جایی کردن)

اَل اَمان(زینهار، پناه بر خدا)

دررفتگی-حالت در رفته-از بند بیرون آمدن استخوان

با سلام و صلوات-با تجلیل و بزرگداشت-با رعایت کامل آداب و رسوم

 

خرده کاری-کار جزیی

بیخ ریش کسی ماندن-روی دست کسی ماندن

تکلیف شدن-به سن بلوغ رسیدن

چاله-گودال کوچک-دردسر-اشکال
حساب ماست بندان یزد-حساب ساختگی
زیر دین رفتن-قرض دار شدن-مدیون شدن

آب کردن-جنس نامرغوب را فروختن
از بز حرام‌زاده‌تر-سخت‌گریز و حیله‌گر
خاله وارسی-فضولی-تحقیق بی مورد
چرکمرد شدن-آن قدر چرک که با شستن هم چرک نرود
رگ ترکی-تعصب نژادی

بند-ریسمان-طناب-رشته

دستگیر شدن-فهمیدن-متوجه شدن-بو بردن-عاید شدن-بازداشت شدن

خش-صدای گرفته-خراش

دل فرو ریختن-سخت وحشت کردن-بسیار ترسیدن

چشم وزغ-نگا. چشم ورقلمبیده

چله بُران-جشن حمام رفتن زن پس از گذشت چهل روز از زاییدن

 

زیر پای کسی نشستن-کسی را از راه به در بردن-فریب دادن

دست پخت-شیوه ی پختن-هنر پختن

پدر مرده-یتیم-خطابی به هنگام خشم مانند پدر آمرزیده یا ننه مرده

از سرما چاقو دسته کردن(به پهلو دراز کشیدن و زانوها را روی شکم جمع کردن و دست‌ها را میان پاها فرو بردن)

بی رگ-بی غیرت-بی حس

جُربزه-قدرت-توانایی

جیز-اسم صوت در زبان کودکان به معنی سوختن

بوی شیر از دهان کسی آمدن-نادان و بی تجربه بودن-رشد جسمی و عقلی نداشتن-کودک و خام بودن

خدا وکیلی-صادقانه-راست و درست

آدم دیرجوش(کسی که به سختی با دیگران انس می‌گیرد)

دل گُنده-سهل انگار
حکیم جواب کرده-یتیم

 

بکُش-تا سر حد مرگ-بیش از حد توانایی

راست و ریس کردن-آماده کردن-به ظاهر درست کردن

دور دست-جایی دور

اشتر گربه(چیزهای نامتناسب با هم)
بعد از نود و بوقی-پس از مدتی دراز

بازیگوشی کردن-بازی دوست بودن-سبکی کردن-شوخ بودن
باد به غبغب انداختن-تکبر کردن-خودخواهی نشان دادن
ریز بافت-پارچه یا فرش طریف

حساب تراشیدن-خرج درآوردن-حساب غیر واقعی نشان دادن

آبشان از یک جوی نرفتن-همداستان شدنشان ممکن نبودن-با هم نساختن

اَتَر زدن-فال بد زدن
از آب کره گرفتن(از آب روغن گرفتن)

تخم چیزی را برانداختن-ریشه کن ساختن
آگوز(لقب ریشخندآمیز برای مرد ریزنقش و متکبر)

جنجال-هیاهو-داد و فریاد-غوغا

آن سرش ناپیدا بودن-برای نشان دادن حد کمال و مبالغه به‌کار می‌رود

حرف از دهن کسی قاپیدن-سخن کسی را به نام خود قلمداد کردن

دروازه بان-محافظ دروازه در فوتبال-گلز

از پشت خنجر زدن-به نامردی به کسی آسیب رساندن یا او را از پای در آوردن
پا به زا-حیوان یا انسانی که هنگام زایمانش نزدیک است

جوال رفتن با کسی-با کسی درافتادن

خوردن حرف-نگا. حرف را خوردن
دور گرفتن-به چرخش افتادن-پشت سرهم سخن گرفتن

حال کسی را گرفتن-کسی را ناراحت کردن-شادی کسی را به هم زدن

ترک بیلمز-آدم نادان

ابنه‌ای(کسی که با شوخی‌های زشت و حرکات جلف وسیله‌ی آزار خود را فراهم می‌آورد)

دست به روی کسی بلند کردن-کسی را کتک زدن

داغ باطل زدن-از کار انداختن-از رونق و رواج انداختن

دست و پای خود را جمع کردن-ترسیدن و مواظب گفتار و کردار خود شدن

دخترینه-دختر-مونث

آت و آشغال(وسایل کهنه و بی‌مصرف)

دیر به دیر-هر از گاهی-هر از چندی-دیر دیر

 

چال افتادن-گود شدن

از نافِ جایی آمدن-کاری را به‌خوبی اهل جایی انجام دادن

چوب دو سر طلا-منفور از هر دو طرف-از این جا مانده و از آن جا رانده

چاقوکشی-عربده کشی و حمله با چاقو

اخت شدن با کسی(مانوس شدن با کسی)

رنجیده شدن-آزرده خاطر شدن-آزرده دل شدن

رو دست کسی بلند شدن-از کسی پیشی گرفتن-با کسی رقابت کردن

 

 

 

دل کسی آمدن-دل آمدن

پاتال-سالخورده-پیر

دریدگی-وقاحت-بی شرمی-پر رویی

بریده بریده-منقطع-پاره پاره-گسسته

دولابچه-کمد کوچک

چرق چوروق-صدای جویدن آدامس و مانند آن

در و تخته را مهر کردن-سکوت کردن-دست کشیدن

 
مال دنیا

اشکال‌تراشی-ایرادگیری-گره در کار اندازی

چراغ چشمک زن-چراغی که خاموش و روشن می شود
انگشتر پا-چیز بی‌ارزش

دله-ظرف حلبی

بای دادن-رشوه دادن-باج دادن
دو دستگی-اختلاف عقیده-عدم اتفاق

چوب زدن-با چوب تنبیه کردن

بزن بزن-زد و خورد شدید-کتک کاری

دک و پوز-دهان و لب و دندان

از خر افتادن(نابود شدن، مردن)
چل و چو انداختن-منتشر کردن شایعه

زه زدن-بیرون شدن کمی رطوبت از مخرج-از زیر کار شانه خالی کردن-منصرف شدن
حالی شدن-فهمیدن-درک کردن

به سر دویدن- با سر رفتن

از هفت خوان رستم گذشتن-موانع و مشکلات متعددی را پشت سر گذاشتن

پیسی سر کسی در آوردن-با کسی نهایت بدرفتاری را کردن

رو دست زدن-فریب دادن-خام کردن

 

 

باغ وحش-جایی برای نگهداری انواع حیوانات غیر اهلی

 

چاقاله ،-چغاله میوه ی هسته دار نارس

دَنگال-جادار-بسیار فراخ
دو لا پهنا حساب کردن-دو برابر بهای خقیقی حساب کردن

بتمرگیدن-نشستن به فرمان تحقیرآمیز

از خجالت آب شدن-بسیار شرمنده شدن

حسرت-آرزوی سخت-خواهش بزرگ
حمامی-گرمابه دار

بارانی-اصطلاح دختران دانش آموز : دوست صمیمی و محبوب

آهنگ ریپ‌دار-آهنگی که یک ضرب آن کم باشد

آش آلو کردن(خجالت‌زده کردن، کنفت کردن، سکه‌ی یک پول کردن)
خز گیر آوردن-نگا. خر گرفتن کسی
خورند-لایق-درخور-به اندازه ی-طرفیت

 

باغ وحش-جایی برای نگهداری انواع حیوانات غیر اهلی
تاج گل به سر کسی زدن-کار نیکی در حق کسی کردن

چل مرد-مرد کوتاه قد

اهل هیچ فرقه‌ای نبودن-به کارها و چیزهایی که ناباب شمرده می‌شوند معتاد نبودن
با کله-دانا-چیز فهم-خردمند

پشم کسی ریختن-از قدرت و مقام افتادن

تگری-بسیار خنگ-یخچالی
 

چیز خور-مسموم شده

دوری-ظرف غذاخوری پهن

تو پر-دارای اطلاعات زیاد-آدم سنگین

دیگ به سر-لو لو

جلو کسی درآمدن-با کسی مقابله کردن-حق کسی را کف دستش گذاشتن

حکیم فرموده-فرمان قاطع و لازم الاجرا

پاره شدن چرت ب-ا امری نامنتظر روبرو شدن-جا خوردن

باد توی گلو انداختن- باد به غبغب انداختن

آشیخ روباه(آب‌زیرکاه، مکار)

بستن زخم-بسته شدن سر زخم-التیام یافتن زخم-مرهم نهادن و پیچیدن زخم با وسایل زخم بندی

خون مردن-منجمد شدن خون در زیر پوست بر اثر ضربه

جیبی-قابل گنجاندن در جیب-مربوط به جیب
تعارف دادن-هدیه فرستادن-پیشکش کردن

پیه آوردن-چاق شدن

حرام کردن-تلف کردن-از میان بردن نتیجه و فایده
دستی پز-نانوایی که در خانه نان می پزد

از سکه افتادن(ار رونق افتادن، از دست دادن زیبایی)

چاقاله ،-چغاله میوه ی هسته دار نارس

 

چاسان فاسان-آرایش-بزک

خرده حساب با کسی داشتن-با کسی دشمنی قبلی داشتن

به هر دری زدن-جستجوی فراوان کردن-به هر جا و هرکس متوسل شدن

چادر چاقچور-لباس بیرون رفتن زن با حجاب ایرانی در گذشته

دول-آلت مردی به زبان کودکان

خدا-بسیار زیاد-فراوان

دست و پنجه نرم کردن-گلاویز شدن-جنگیدن

پاشنه ی در-چارچوب در که لولا دارد و در روی آن می چرخد

 

 

 

خرده شیشه داشتن جنس کسی-بدحنس بودن-آب زیرکاه بودن

ارنعوت-آدم ستبر و پرزور و بی‌انصاف

خوش داشتن-دوست داشتن-علاقه مند بودن

خالی کردن دل کسی-کسی را ترساندن
به رگ غیرت کسی بر خوردن-سخن یا عملی بر کسی ناگوار آمدن

افتادن به گردن کسی(به کسی تحمیل شدن)

زانویی-زانو

خام سوخته-از درون ناپخته-از بیرون برشته

 

 

از بن دندان-از ته دل-با میل و رغبت

استخوان ترکاندن(رشد ناگهانی اندام پس از رسیدن به سن بلوغ)
به کسی نگفتن که بالای چشمت ابروست-به کسی که ساده ترین مطلب را نمی پذیرد یا تحمل نمی کند و زود رنج یا زود خشم است نمی توان چیزی گفت

داغ چیزی را به دل کسی گذاشتن-کسی را از چیزی محروم ساختن و در حسرت آن گذاشتن

جبهه-میدان جنگ

خوش داشتن-دوست داشتن-علاقه مند بودن

تخت خوابیدن-راحت و آسوده خوابیدن

خط خطی-درهم-خراب-متشنج-با خطوط زیاد روی آن ناخوانا شده
پیاده-کنایه از آدم کم مایه و بی تجربه

 
دزدکی-پنهانی-یواشکی-مخفیانه

خاکشیر یخ مال-خاکشیر که با یخ سایند تا حوب سرد شود و به بیمار دهند تا اسهالش قطع شود

تو نخ کسی یا چیزی بودن یا رفتن-کسی یا چیزی را پاییدن و زیر نظر داشتن

رنگ آمیزی-آمیختن رنگ های گوناگون به هم

تف انداختن-تف کردن-سخت اظهار نفرت کردن

داغ باطل زدن-از کار انداختن-از رونق و رواج انداختن

 

چاله چوله-جای پر از گودال-زمین ناهموار

آتشِ بسته(طلا)
 

زیر بال کسی را گرفتن-به کسی کمک کردن

جلف-سبک-کسی که حرکات سبک دارد

 

 

بد معامله-آن که در معامله ناراستی کند

آهنگ ریپ‌دار(آهنگی که یک ضرب آن کم باشد)

جلا دادن-مفید بودن-شفا دادن-صیقل دادن

پشکل برچین-سخت بی سر و پا-بسیار حقیر

خوش بیار-آن که کار و روزگار بر وفق مرادش می گذرد-خوش شانس

خط دادن-سرمشق دادن-فکر کسی را هدایت کردن

این سفر-این بار

 
بی شیله پیله-بدون حقه بازی-صاف و ساده

دل دار-دلیر-شجاع-معشوق

دست اندر کار شدن-آغاز به کاری کردن

باز نشسته ک-سی که بدلیل پیری و یا علل دیگر از کار کردن دست کشیده است و حقوقی دریافت می کند

پیش گرفتن کاری-کاری را آغاز کردن

آش پشت پا-آشی که در روز سوم پس از رفتن مسافر بپزند و به فقرا بدهند

جُل-پوششی که روی اسب و خر می اندازند-لباس کهنه-میوه های بته ی مرده

چرخ دستی-چرخ خیاطی که با دست به حرکت می افتد

دانگ-یک ششم-سهم-قسمت
دک و دهن-دک و پوز

خالی خالی-بدون چیز دیگری

حلیله و ملیله-چیز موهوم-داروی بی خاصیت-روغن میخ طویله

به صرافت افتادن-به فکر انجام کاری افتادن

دل قرصی-اطمینان

تازگی-طراوت-خرمی-اخیرن

حساب بردن-پروا داشتن-اطاعت کردن

حاشیه بندی-گل کاری کردن در باغچه-مرز بندی

چادر نماز-چادری که زنان هنگام خواندن نماز بر سر می کنند

اجاق‌کور(نازا، بی فرزند)

چوب خط زدن-نشانه نهادن بر چوب خط

اما(اشکال‌تراشی، ایجاد شبهه)

بلا به سر کسی آوردن-کسی را به زحمت و دردسر انداختن-به کسی آسیب رساندن

در دست-آماده-حاضر

چنگک-قلاب آهنی نوک تیز

انداختن باد به غبغب-تکبر کردن-قیافه گرفتن

از روی شکم‌سیری-از سر بی‌مسئولیتی-بدون تعمق

دست به کار شدن-آغاز به کار کردن

بی در و پیکر-ولنگ و واز-بی حساب و کتاب-بی نظم و قاعده

پروار-فربه-چاق

در جای خود خشک شدن-مات و مبهوت ماندن

آهو چشم-معشوق-شاهد

بقچه بندی-ران چاق

از بای بسم الله تا تای تَمَت(از اول تا آخر، از سیر تا پیاز)